Αρχαία Ρητορική (KOM04190)

Τίτλος μαθήματος

Ρητορική

Κωδικός μαθήματος

ΑΕΦ103

Τύπος μαθήματος

Υποχρεωτικό

Κατ’ επιλογήν

Χ

Επίπεδο μαθήματος

1^ος

Κύκλος

2^ος Κύκλος

3^ος

Κύκλος

Υποεπίπεδο

Χ

Έτος σπουδών

 2ο έτος σπουδών

Τρίμηνο/εξάμηνο στο οποίο προσφέρεται

Χειμερινό εξάμηνο

Αριθμός πιστωτικών μονάδων

5

Όνομα διδάσκοντα/διδασκόντων

Σμαρώ Νικολαΐδου

Μαθησιακά αποτελέσματα μαθήματος

·         Το μάθημα προσεγγίζει γραμματολογικά την αρχαία ελληνική ρητορεία από τα πρώτα φανερώματά της (ομηρικοί αγορητές) ως την ύστερη αρχαιότητα. Συστηματικά επικεντρώνεται στη Ρητορική της κλασικής εποχής με την εξέταση των έργων Ελένης Εγκώμιον του Γοργία και Κατά Μειδίου του Δημοσθένη. Διερευνάται η μετάβαση από τη ρητορική του πέμπτου αι. π.Χ. (θεωρητική ενασχόληση των σοφιστών με την αισθητική και την τέχνη του λόγου) στην ακμή της ρητορικής τέχνης του τέταρτου αιώνα.

Οι φοιτητές θα κατανοήσουν:

–Τη διαφορά ανάμεσα στη φυσική ευγλωττία και τη

συστηματική ρητορεία.

–Τη σχέση μεταξύ της τέχνης του λόγου και της ηθικής της πειθούς.

–Τη σχέση της ρητορικής τέχνης με τη φιλοσοφία και την πολιτική.

–Τη θέση του ρήτορα στην αρχαία πόλη.

Τύπος διδασκαλίας[1]

Δια ζώσης

Εξ αποστάσεως

Συνδυασμός

Χ

Προαπαιτούμενα και συναπαιτούμενα  μαθήματος

·         Γραμματολογική ένταξη της Ρητορικής στην Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (ΑΕΦ 101, 1ο έτος σπουδών, χειμερινό εξάμηνο).

·         Σοφιστική και φιλοσοφία (ως γραμματειακά είδη).

Συνιστώμενα κατ’ επιλογήν στοιχεία προγράμματος ^[2]

·         ΕΕΑΕΦ 151 (Λοιπά Πεζογραφικά είδη, πλην Φιλοσοφίας), ελεύθερης επιλογής.

Περιεχόμενα μαθήματος

1. Η ιστορία της ρητορικής τέχνης στην αρχαιότητα: από τους ομηρικούς αγορητές και τον έπαινο των αρχαϊκών επινίκων ως τους σοφιστές της αρχαίας Αθήνας του 5ου π.Χ. αιώνα και τη συστηματική ρητορική του 4ου. Η σημασία της παράδοσης των ρητόρων της Σικελίας.
2. α. Οι σοφιστές και η συμβολή τους στην ανάπτυξη της ρητορικής.

        β. Η ρητορεία των δημηγοριών του Θουκυδίδη.

3. α. Η ακμή της ρητορικής κατά τον 4ο αι. π.Χ. –Ρητορικά είδη και εκπρόσωποι.

       β. Η κριτική του Πλάτωνα κατά της ρητορικής των

       σοφιστών στον Γοργία και τον Φαίδρο.

       γ. Η Ρητορική του Αριστοτέλη.

       δ. Η Ρητορική κατά τους ελληνιστικούς χρόνους 

        (Δεύτερη Σοφιστική και Αττικιστές).

4. α. Εισαγωγικά στο έργο του Γοργία και το δοκίμιο      

       Ελένης Εγκώμιον : Γοργίας: ρήτορας ή/και σοφιστής;

        (η Σικελική καταγωγή του ρήτορα, η παρουσία του

       στην Ελλάδα και την Αθήνα, η σχέση του με τους

       σοφιστές, η επιρροή του στον Θουκυδίδη, τα

       «Γοργίεια σχήματα» και η αισθητική της τέχνης του

       λόγου, η εικόνα του Πλατωνικού Γοργία).

       β. Ελένης Εγκώμιον 1-4.

5.    Ελένης Εγκώμιον 5-8

6.    Ελένης Εγκώμιον 9-12

7.    Ελένης Εγκώμιον 13-18

8.    Ελένης Εγκώμιον 19-21_Συμπεράσματα.

9.  α. Εισαγωγικά για το έργο του Δημοσθένη και τον Λόγο Κατά Μειδίου (Για τον Δημοσθένη: έμφαση στη σχέση του ρήτορα με τη συστηματική ρητορική του 4ου αιώνα και η ιδιαίτερη στάση του στη διαμόρφωση της πορείας της πόλης-κράτους της Αθήνας).

β. Δημοσθένης, Κατά Μειδίου 1-2.

10. Δημοσθένης, Κατά Μειδίου 3-8
11. Δημοσθένης, Κατά Μειδίου 9-15  
12. Δημοσθένης, Κατά Μειδίου 62-63 και 219-220 
13. Δημοσθένης, Κατά Μειδίου 221-227–Συμπεράσματα.

Απαιτούμενη μελέτη

• Συγγράμματα:

1) M. Edwards, Οι Αττικοί Ρήτορες, Αθήνα 2002 (Καρδαμίτσας)

2) L. Pernot, Η Ρητορική στην αρχαιότητα, Αθήνα 2005 (Δαίδαλος).

•Άλλη προτεινόμενη βιβλιογραφία:

1. Consigny, S. P., Gorgias: SophistandArtist, Columbia 2001 (Universityof South Carolina Press).

2. Dean, R. & J. Anderson, Glossary of Greek Rhetorical Terms, Leuven 2000 (Peeters).

3. Fredal, J., Rhetorical Action in Ancient Athens: Persuasive Artistry from Solon to Demosthenes, Carbondale 2006 (Southern Illinois University Press).

4. Gagarin, M., Greek Rhetoric: Oxford Bibliographies online (Research guide), Oxford 2010.

5. Glaverhouse, J. R., Για το Ύφος των Αττικών Ρητόρων, Αθήνα 2008 (Γρηγόρης).

6. Kennedy, C. R., The Orations of Demosthenes, London 1856 (H. G. Bohn)

7. McComiskey, B., Gorgias and the New Sophistic Rhetoric, Carbondale 2002 (Southern Illinois University Press).

8. MacDowell, D. M., Gorgias: Encomium of Helen, London 1993 (Bristol Classical Press).

9. Williams, J. D. (ed.), An Introduction to Classical Rhetoric: Essential Readings, Oxford 2009 (Wiley-Blackwell).

10. Worthington, I. (ed.), A Companion to Greek Rhetoric, Oxford 2010 (Wiley-Blackwell).

11. Worthington, I. (ed.), Persuasion: Greek Rhetoric in Action, London 1994 (Routledge).

12. Wardy, R., The Birth of Rhetoric: Gorgias, Plato and the Successors, London 1996 (Routledge).

13. Γ. Ξανθάκη-Καραμάνου, Δημοσθένους Κατά Μειδίου: Εισαγωγή, Μετάφραση, Ερμηνευτικές Σημειώσεις, Αθήνα 1989 (ΚΕΕΕΣ).

Προσχεδιασμένεςδραστηριότητεςμάθησηςκαιδιδακτικέςμέθοδοι

To μάθημααυτόθαέχειτημορφήσεμιναριακούμαθήματος. Απαιτείται η ενεργός συμμετοχή των φοιτητών.

Μέθοδοι και κριτήρια αξιολόγησης

Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου.

Στην αξιολόγηση της γραπτής εξέτασης θα συνεκτιμηθούν:

–Η ικανότητα των φοιτητών για δόκιμη μετάφραση ενός ρητορικού κειμένου.

–Η ευρύτητα της αντίληψής τους για τη θέση και τον ρόλο της ρητορικής τέχνης στην αρχαιότητα.

–Η ικανότητά τους να συζητούν για την αρχαία ρητορική με ακριβείς όρους, σύμφωνα με το αντικείμενο του μαθήματος.

Γλώσσα διδασκαλίας

Ελληνική