Κοινωνική Εργασία με ΑΜΕΑ και Ηλικιωμένους (Υποχρεωτικό (4ο Εξάμ)

Αντικείμενο και περιγραφή μαθήματος:

Η κοινωνική εργασία από την αρχή της εμφάνισής της έχει εκτεταμένη εμπλοκή με άτομα και κοινωνικές ομάδες, που το καθημερινό και πολιτικό λεξιλόγιο προσδιορίζει ως άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ). Οι προσεγγίσεις της δεν περιορίζονται μόνο στην κατανόηση της φύσης και στην αντιμετώπιση των ποικίλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων τους. Εστιάζονται στις διεργασίες διαμόρφωσης και τις δυνητικές δυναμικές ανατροπής των συνθηκών καταπίεσης ή συμμαχίας, οι οποίες ωθούν άτομα, οικογένειες και ομάδες στις παρυφές ή έξω από τις περιοχές ισχύος των ανθρώπινων δικαιωμάτων και σε συνθήκες στέρησης ή περιορισμού και μη απόδοσης των κοινωνικών δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Εξετάζονται η πορεία σχεδιασμού και ανάπτυξης της κοινωνικής πολιτικής για τα ΑμεΑ  στην Ελλάδα στους τομείς της εκπαίδευσης, της απασχόλησης, της υγείας, της στέγασης και της κοινωνικής φροντίδας και οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. Αναλύονται οι ασυμμετρίες ή και αντιφάσεις των αποσπασματικών, ελλειμματικών, ασυνεχών και ασύνδετων μεταξύ τους προγραμμάτων, τα οποία ευνοούν τον κοινωνικό τους αποκλεισμό.

Αναπτύσσεται η θεωρητική τεκμηρίωση των παρεμβάσεων της κοινωνικής εργασίας που στοχεύουν στην επίτευξη αυτονομίας, ανάπτυξης και συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων καθώς και στην αξιοπρέπεια – ποιότητα ζωής των ευπαθών ατόμων και ομάδων.

Οι ηλικιωμένοι αποτελούν μία ακόμη κοινωνικά ευάλωτη και περιθωριοποιημένη ομάδα πληθυσμού, με τον οποίο η Κοινωνική Εργασία έχει μεγάλο εύρος τεχνικών παρεμβάσεων και θεωρητικών προσεγγίσεων. Προσεγγίζονται τομείς της ζωής τους όπως η ποιότητα ζωής, η απασχολισιμότητα, η βία, η σεξουαλικότητα, η συμμετοχή στα κοινά κ.λπ.

Περιγραφή μαθήματος – Θεματικές ενότητες:

Το ιατρικό και κοινωνικό μοντέλο στην αναπηρία.

Στερεότυπα και προκαταλήψεις σχετικά με τον τρόπο ζωής των ΑμεΑ και των δυνατοτήτων τους.

Ο ρόλος της κοινωνικής εργασίας με τα ΑμεΑ και τους ηλικιωμένους.

Μορφές ΑμεΑ. Επίκτητες αναπηρίες και η τρίτη ηλικία: Σχέσεις,  προσδοκίες, υπηρεσίες.

Πολιτικές για τα ΑμεΑ στην Ελλάδα και την  Ευρώπη.

Πρακτική ενάντια στην διάκριση και την καταπίεση  Το φαινόμενο της Ομαλοποίησης.

Ενδυνάμωση. Μέθοδοι επικοινωνίας. Ομάδες αυτοβοήθειας. Πορεία προς την αυτόνομη και αξιοπρεπή διαβίωση στην κοινότητα.

Κοινωνική εργασία με ΑμεΑ και ηλικιωμένα άτομα.

Προάσπιση, ενδυνάμωση, συμμετοχή και επιλογή.

Καινοτόμες προσεγγίσεις με τη χρήση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας για την απόκτηση δεξιοτήτων και την αποκατάσταση των ΑμεΑ.

Αξίες, δεοντολογία: Προσωποκεντρική και συμπεριφοριστική θεώρηση.

Μελέτες περίπτωσης με επαγγελματικούς χειρισμούς των Κοινωνικών Λειτουργών απέναντι στα περιστατικά αναπηρίας και τρίτης ηλικίας.

Role-playing,  Σύνοψη.

Μαθησιακοί στόχοι:

Η κατανόηση του ιδιαίτερου χαρακτήρα και των δυναμικών που αναπτύσσονται στην ζωή των ΑμεΑ και των ηλικιωμένων ατόμων.

Η κατανόηση των θεωριών, των ορισμών και των εννοιών που αφορούν στην σωματική και νοητική αναπηρία.

Η κατανόηση και ο προβληματισμός των  φοιτητών γύρω από θέματα προκαταλήψεων, διακρίσεων, περιθωριοποίησης και αυτογνωσίας απέναντι στα άτομα με αναπηρία και τρίτης ηλικίας.

Η πρακτική εφαρμογή και αντιμετώπιση των περιστατικών αναπηρίας και τρίτης ηλικίας από επαγγελματίες Κοινωνικούς Λειτουργούς.

Αξιολόγηση:

Μία γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου (100%)

Μία προαιρετική εργασία (+20%) ή, εναλλακτικά,

απαλλακτική – ατομική εργασία (100%).

Βιβλιογραφία:

Αντζακλή, Ε,.2000. Συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική στήριξη γονέων: ένα πρόγραμμα για γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες, στο: Καλαντζή, Σ., και Μπεζεβέγκης, Η., (επιμ): Θέματα ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων. Σελ. 201-212. Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

Callias, M., 1989. Εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες. Στο Τσιάντης, Γ., και Μανωλόπουλος,  Σ., (επιμ.) Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής. Τόμος Γ΄, Θεραπευτικές προσεγγίσεις.  Σελ.251-273. Αθήνα: Εκδόσεις  Καστανιώτη.

Eθνικό Kέντρο Kοινωνικών Eρευνών, 1996: Διαστάσεις του κοινωνικού αποκλεισμού στην Ελλάδα. Τόμος Α, Αθήνα: Εκδόσεις  ΕΚΚΕ.

Ζώνιου-Σιδέρη, Α.,  2004. (Επιμ.) Σύγχρονες ενταξιακές προσεγγίσεις.   Τόμοι Α΄ και Β΄.  Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

Ζώνιου-Σιδέρη, Α., 2000. (Επιμ.)  Ένταξη: Ουτοπία ή Πραγματικότητα; Αθήνα: Εκδόσεις  Ελληνικά Γράμματα.

Μαδιανός, Μ., 1998.  Η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση. Αθήνα: Εκδόσεις  Ελληνικά Γράμματα.

Στασινός, Δ,. 1991.  Η ειδική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Αντιλήψεις θεσμοί και πρακτικές. Κράτος και ιδιωτική πρωτοβουλία(1906-1989. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg.

Τάφα, Ε,. 1997. (Επιμ.) Συνεκπαίδευση παιδιών με και χωρίς προβλήματα μάθησης και συμπεριφοράς, Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

Renz-Beaulaurier, R., 1994.  “Empoweringpeoplewithdisabilities: Theroleofchoise“. ΣτοGutierrez, L., Parsons, R., and Cox, E.,  Empowerment in Social Work Practice. A sourcebook. London: Sage Publication.

Thomas, D., and Woods, H., 2008. Νοητική Καθυστέρηση: Θεωρία και Πράξη, Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος.

Ward, D., and Μullender, A., 1991. “Facilitation in self-directed groupwork”, Groupwork, 4(2), 141-151.