Μεθοδολογία Ποιοτικής Έρευνας

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Κωδικός μαθήματος Β3-2019

Εξάμηνο Β’, Υποχρεωτικό                                                       

Ώρες διδασκαλίας: 3 εβδομαδιαίως

ECTS 5

Διδάσκουσα: Σεβαστή Χατζηφωτίου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

Βιογραφικό σημείωμα: http://www.sw.duth.gr/staff/faculty/chatzifotiou.shtml

e-mail: schatzif@sw.duth.gr

Αντικείμενο και Περιγραφή μαθήματος:

Σκοπός του μαθήματος είναι πρώτον: η εξοικείωση των φοιτητών με το θεωρητικό και το μεθοδολογικό υπόβαθρο της επιστημονικής κοινωνικής έρευνας, και δεύτερον: η διερεύνηση των βασικών μεθόδων ποιοτικής μεθοδολογίας οι οποίες χρησιμοποιούνται κατά τον σχεδιασμό και υλοποίηση των κοινωνικών ερευνητικών προγραμμάτων. Για τη θεωρητική υποστήριξη του μαθήματος θα εξεταστούν σημαντικά ζητήματα που αφορούν στον πολύσημο χαρακτήρα της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, και παράλληλα για την πρακτική εκμάθηση ερευνητικών μεθόδων συλλογής και ανάλυσης δεδομένων ποιοτικής έρευνας και θα παρουσιαστούν παραδείγματα εφαρμογών σε διάφορα πεδία δίνοντας έμφαση σε μοντέλα έρευνας με συμμετοχικό και ενδυναμωτικό χαρακτήρα.

Περιγραφή Μαθήματος:

Θεματικές ενότητες

1. Εννοιολογικά ζητήματα: μεθοδολογικές προσεγγίσεις στην κοινωνική έρευνα: χαρακτηριστικά ποιοτικής και ποσοτικής ερευνητικής μεθοδολογίας, μέθοδος, τεχνική, μεθοδολογία, εργαλείο έρευνας.
2. Επιστημολογία και τύποι κοινωνικής έρευνας – Βιβλιογραφική, Εμπειρική, περιγραφική, επιτόπια, έρευνα παρέμβασης, έρευνα δράσης, έρευνα εκτίμησης αναγκών, έρευνα αξιολόγησης, έρευνα αποτίμησης της παρέμβασης, κλπ
3. Ζητήματα σχεδιασμού και εφαρμογής της κοινωνικής έρευνας: Τυπολογίες προσεγγίσεων.  Έρευνα δράσης και ενδυναμωτικές πρακτικές.
4.  Επιστημολογία, φιλοσοφία, σχεδιασμός ερευνητικού σχεδίου.
5. Ποιοτικές έρευνες, φιλοσοφία, ευαίσθητα θέματα, σχεδιασμός ερευνητικού σχεδίου.
6. Μέθοδοι συλλογής δεδομένων, σχεδιασμός και υλοποίηση έρευνας.
7. Ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας στην κοινωνική έρευνα – Αξιοπιστία – Εγκυρότητα - Απόρρητο
8. Μέθοδοι συλλογής δεδομένων ποιοτικής έρευνας: ενδεικτικά: ποιοτική συνέντευξη, εις βάθος συνέντευξη, μελέτη περίπτωσης, συμμετοχική παρατήρηση, έρευνα δράση, Τεκμήρια, Ομάδες εστίασης, βιογραφική αφηγηματική προσέγγιση.
9. Μέθοδοι ανάλυσης δεδομένων: ενδεικτικά: ανάλυση περιεχομένου, θεματική ανάλυση, ανάλυση λόγου (discourse analysis),
10. Κατασκευή  οδηγού συνέντευξης – (Πρακτικό)
11. Role-playing με ερευνητή/τρια – ερωτώμενο/η – (Πρακτικό)
12. Επανάληψη και προετοιμασία για τις εξετάσεις.

Μαθησιακοί στόχοι:

• Η κατανόηση του ιδιαίτερου χαρακτήρα και των στόχων της επιστημονικής έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες και οι διαφορές μεταξύ ποσοτικής και ποιοτικής ερευνητικής μεθοδολογίας

• Η κατανόηση και ανάλυση των βασικών θεωρητικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων στην κοινωνική έρευνα
• Η παρουσίαση και ανάλυση των βασικών εργαλείων, τεχνικών και μεθόδων της επιστημονικής έρευνας.
• Η κατανόηση της σημασίας της αξιοπιστίας και εγκυρότητας στην κοινωνική έρευνα.
• Η εξάσκηση των φοιτητών ούτως ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν ένα ερευνητικό σχέδιο μόνοι τους.

Μαθησιακά αποτελέσματα

• Κατάκτηση γνώσης των φοιτητών/τριών των θεμάτων ορολογίας της έρευνας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και δυνατών σημείων των διαφορετικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων (ποιοτικής-ποσοτικής)
• Κατάκτηση γνώσης των διαφορετικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται στην έρευνα προκειμένου να ολοκληρωθεί σωστά ένα ερευνητικό πρόγραμμα
• Κατάκτηση γνώσης των μεθόδων συλλογής δεδομένων, ανάλυσης και υλοποίησης και της εφαρμογής αυτών
• Ικανότητα σχεδιασμού και υλοποίησης ενός ολοκληρωμένου ερευνητικού προγράμματος από τους φοιτητές/τριες
• Ικανότητα διαμόρφωσης οδηγού συνέντευξης και διεξαγωγή αυτής
• Κατάκτηση γνώσης των εννοιών της αξιοπιστίας και εγκυρότητας μιάς έρευνας και της σημαντικότητας αυτών.

Αξιολόγηση:

Μία γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου (100%)

Η’

Γραπτή εξέταση (80%) και μία προαιρετική  εργασία (+20%)

Η’

Απαλλακτική εργασία (100%)

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Earl Babbie, (2018) (μετ. επιμ.) Εισαγωγή στην Κοινωνική Έρευνα, Κατερέλος, Ι. και Χατζηφωτίου, Σ. , Κριτική, 2^η έκδοση στα Ελληνικά.
• David E. Gray, (2018) (μετ. επιμ.) Η Ερευνητική Μεθοδολογία στον Πραγματικό Κόσμο, Δελιάς, Π. και Χατζόγλου, Πρ., Τζιόλας, 4^η έκδοση.
• Adler, E. S. and Clark, R. (2018) (επιμ.) Κοινωνική Έρευνα, Μια ξενάγηση στις μεθόδους και στις τεχνικές, Τσίρμπας, Γ., Τζιόλα, 5^η έκδοση.
• Cresswell J. W., (1998): Qualitative Inquiry and Research Desigh, Choosing among Five Traditions, Sage Publications, London.
• Padget D. (1998): Qualitative Methods in Social Work Research: Challenges and Rewards, Sage Publications, California.
• Percy-Smith J., επιμ., (1996): Needs Assessment in Public Policy, Open University Press, Buckingham.
• Silverman D., επιμ., (1997): Qualitative Research, Theory Method and Practice, Sage Publication, London.
• Symon G. & Cassell C., επιμ., (1998): Qualitative Methods and Analysis in Organizational Research, Sage, London.
• Witkin B., Altschuld J. W. (1995): Planning and conducting needs assessment: A practical Guide, London, Sage Publication.

• Καλλινικάκη, Θ. (2010) (επιμ.), Ποιοτικές Μέθοδοι στην Έρευνα της Κοινωνικής Εργασίας, Αθήνα, Τόπος.
• Παπαϊωάννου, Σκ. (2007) (επιμ.) Ζητήματα θεωρίας και Μεθόδου των Κοινωνικών Επιστημών, Κριτική
• Τσιώλης Γιώργος, (2006): Ιστορίες ζωής και βιογραφικές αφηγήσεις. Η βιογραφική προσέγγιση στην κοινωνιολογική ποιοτική έρευνα. Αθήνα, Κριτική.
• Τσιώλης , Γ. (2014) Μέθοδοι και Τεχνικές Ανάλυσης στην Ποιοτική Έρευνα, Αθήνα, Κριτική.