Κράτος και Δημόσιες Πολιτικές

Το μάθημα επιδιώκει να εισαγάγει τους φοιτητές στους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους προσεγγίζονται εννοιολογικά και εμπειρικά οι κρατικές παρεμβάσεις και οι δημόσιες πολιτικές. Σε πρώτο επίπεδο, αποσαφηνίζει ορισμένες βασικές εμπειρικές και θεωρητικές έννοιες όπως οι διαφορές ανάμεσα σε πολιτική (politics) και δημόσια πολιτική (public policy), η γραφειοκρατία, οι διαφορές ανάμεσα σε δημόσια και ιδιωτικά αγαθά, τα δίκτυα πολιτικής, η ρύθμιση και η απορρύθμιση, ο κύκλος δημόσιας πολιτικής, ο κορπορατισμός, ο πλουραλισμός, ο νέο-θεσμισμός, το Νέο Δημόσιο Μάνατζμεντ. Μετέπειτα εστιάζει στο περιεχόμενο των διαφορετικών τύπων δημόσιων πολιτικών στις οποίες εμπλέκεται με διαφοροποιημένους τρόπους το κράτος. Για παράδειγμα, αποσαφηνίζονται οι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους παρεμβαίνει το κράτος στις κοινωνικές, τις οικονομικές (δημοσιονομικές, νομισματικές, βιομηχανικές, τομεακές), τις περιφερειακές-αστικές δημόσιες πολιτικές και δίνονται συγκεκριμένα και απτά παραδείγματα για κάθε μια από αυτές τις δημόσιες πολιτικές. 

Ταυτόχρονα αποτυπώνονται οι σημαντικές διαφορές που επήλθαν στις σχέσεις κράτους- οικονομίας- κοινωνίας αιώνα στα βιομηχανοποιημένα Ευρωπαϊκά κράτη και τις ΗΠΑ στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα. Χωρίς να γίνεται εκτεταμένη ιστορική ανάλυση, αποσαφηνίζεται ότι το κράτος ουσιαστικά άρχισε να παρεμβαίνει προκειμένου να ‘λειάνει’ τις αρνητικές συνέπειες της λειτουργίας της φιλελεύθερης οικονομίας της αγοράς, κυρίως από το 1870 και μετά. Σε αυτή την ανάλυση αποσαφηνίζονται τα χαρακτηριστικά του φαινομένου της γραφειοκρατίας όπως πρώτος την ανέλυσε ο Max Weber. Αποσαφηνίζεται ότι η γραφειοκρατία δεν εμπεριέχει απαραίτητα τις αρνητικές συνδηλώσεις με τις οποίες έχει ταυτιστεί τα τελευταία χρόνια, αλλά αντιθέτως στα έθνη-κράτη με ανεπτυγμένες βιομηχανικές καπιταλιστικές δομές, αναπτύχθηκαν και εξελιγμένες μορφές γραφειοκρατικών παρεμβάσεων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο μάθημα στα λεγόμενα ‘τριάντα χρυσά χρόνια’ του καπιταλισμού της ευημερίας, δηλαδή τα χρόνια που ακολούθησαν τον ΒΠΠ. Αυτή η περίοδος αντιπαραβάλλεται με τις εξελίξεις στον τομέα της κρατικής παρέμβασης από τη δεκαετία του 1980 και μετά, όπου αντίθετα από ότι γενικά πιστεύεται, το κράτος συνέχισε να παρεμβαίνει στη σφαίρα της οικονομίας αλλά με διαφορετικούς τρόπους. Τέλος, αποτυπώνονται τα χαρακτηριστικά των κρατικών παρεμβάσεων και των δημόσιων πολιτικών στις λεγόμενες χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας αλλά και στα κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας (αναπτυξιακό κράτος).

Ελληνόγλωσση:

• Menz G. (2021) (μετάφραση, επιστημονική επιμέλεια Χάρδας, Α.) Συγκριτική Πολιτική Οικονομία. Θεσσαλονίκη: Τζιόλα
• Σεραφετινίδου, Μ. (2012) Το Φαινόμενο της γραφειοκρατίας- τόμος ΙΙ: η ιστορική αφήγηση. Από την απολυταρχία στον κρατικό καπιταλισμό. Αθήνα:
• Λαδή, Σ. και Νταλάκου, Β. (2016) Ανάλυση Δημόσιας Πολιτικής. Αθήνα: Παπαζήση
• Βαβούρας, Ι. (2019) Οικονομική Πολιτική. Αθήνα: Παπαζήση
• Βασενχόφεν, Λ. (2015) Χωρική Διακυβέρνηση. Θεωρία, ευρωπαϊκή εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδας. Αθήνα: Κριτική
• Καζάκος, Π. (2001) Ανάμεσα σε Κράτος και Αγορά. Αθήνα: Παττάκη
• Λαλιώτη, Β. (2018) Όψεις Συγκριτικής Κοινωνικής Πολιτικής. Αθήνα: Τόπος
• Μάρης, Γ. (2021) Ευρωπαϊκή Πολιτική Οικονομία και Ελλάδα. Θεωρία και εφαρμογές. Αθήνα: Προπομπός
• Μακρυδημήτρης Α. και Πραβίτα Μ. (2012) Δημόσια διοίκηση. Στοιχεία διοικητικής οργάνωσης. Αθήνα: Σάκκουλα
• Μουζέλης, Ν. (2009) Οργάνωση και γραφειοκρατία. Αθήνα: Σάκκουλα
• Παπαδόπουλος, Γ. (2018) Οι Δημοκρατίες σε κρίση. Πολιτική και Διακυβέρνηση. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο
• Πετράκος Γ. και Ψυχάρης, Γ. (2016) Περιφερειακή Ανάπτυξη στην Ελλάδα. 2^η έκδοση. Αθήνα: Κριτική
• Πουλαντζάς, Ν. (2001). Το κράτος, η εξουσία, ο σοσιαλισμός. Αθήνα: Θεμέλιο. 3η έκδοση
• Πουλαντζάς, Ν. (2019) Κράτος, κοινωνικές τάξεις, καπιταλισμός, ιμπεριαλισμός. Αθήνα: Παπαζήσης
• Σεραφετινίδου, Μ. (2002) Το φαινόμενο της γραφειοκρατίας. Η θεωρητική συζήτηση. Αθήνα: Gutenberg
• Σπανού, Κ. (2011) (επιμέλεια) Δημόσιες πολιτικές στην Ελλάδα: όψεις και αντιφάσεις. Αθήνα: Παπαζήσης
• Σταθάκης Ε. και Μπαντέκας, Δ. (2018) Θράκη: 1975-2014: 40 χρόνια αναποτελεσματικών πολιτικών βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης. Κομοτηνή: Παρατηρητής της Θράκης.
• Σωτηρόπουλος, Δ. (2007) Κράτος και μεταρρύθμιση στη σύγχρονη Νότια Ευρώπη. Αθήνα: Ποταμός
• Τσουκαλάς, Κ. (1981) Κοινωνική ανάπτυξη και κράτος. Η συγκρότηση του δημόσιου χώρου στην Ελλάδα. Αθήνα: Θεμέλιο
• Τσουκαλάς, Κ. (2020) Ο αόρατος Λεβιάθαν. Αθήνα: Πόλις
• Espring- Andersen, C. (2014) Οι τρεις κόσμοι του καπιταλισμού της ευημερίας. Αθήνα: Τόπος
• Hay, C. et.al. (2011) Το Κράτος. Θεωρίες και προσεγγίσεις. Αθήνα: Σαββάλας
• Mazzucato, M. (2015) Το επιχειρηματικό κράτος. Ανατρέποντας μύθους. Αθήνα: Κριτική
• Muller, P. και Surel, Y. (2002) Η ανάλυση των πολιτικών του κράτους. Αθήνα: Δαρδάνος
• Newton, J., Van Deth, J. (2021) Συγκριτική Πολιτική. Θεσσαλονίκη: Τζιόλα
• Weber, M. (1996) (μετάφραση Κυπραίος, Μ.) Κοινωνιολογία του Κράτους. Αθήνα: Κένταυρος

Αγγλόγλωσση:

• Dunleavy, P. (1987) Theories of the State: the politics of liberal democracies. Basingstoke: MacMillan.
• dy Gay, P. (ed.) (2005) The values of bureaucracy. Oxford: Oxford University Press
• Fischer, F. et. al. (2007) Handbook of Public Policy Analysis. New York: Taylor and Francis
• Parsons, W. (1995) Public Policy: an introduction to the theory and practice of policy analysis. London: Edward Elgar