Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Οικονομία

Σκοπός του μαθήματος είναι η αποτύπωση των σχέσεων ανάμεσα στις βασικές συνεισφορές της πολιτικής οικονομίας από τον 19^ο και αρχές 20^ου αιώνα με την πλέον ανεπτυγμένη μεθοδολογικά σύγχρονη προσέγγιση της πολιτικής οικονομίας, την Διεθνή Πολιτική Οικονομία. Στα πλαίσια του μαθήματος αναλύονται οι βασικές σχολές σκέψης που εντάσσονται στο πεδίο της πολιτικής οικονομίας, δηλαδή ο φιλελευθερισμός των Adam Smith και David Ricardo, ο οικονομικός εθνικισμός του Friedrich List, η Μαρξιστική Πολιτική Οικονομία των Karl Marx και Friedrich Engels,  τα νέο-κλασσικά οικονομικά όπως διαμορφώθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία στα τέλη του 19^ου αιώνα, η Γερμανική Ιστορική Σχολή των Οικονομικών που αναπτύχθηκε κατά την ίδια περίοδο και η Κεϋνσιανή Πολιτική Οικονομία. Αυτές οι σχολές σκέψης δεν αναπτύσσονται στο μάθημα στα πλαίσια κάποιας εμβριθούς θεωρητικής προσέγγισης. Τα πραγματολογικά οικονομικά, κοινωνικά και παραγωγικά πλαίσια εντός των οποίων αναδύθηκε κάθε μια από αυτές αποτυπώνονται, προκειμένου να καταδειχθεί η συσχέτιση ανάμεσα στο ευρύτερο ιστορικό, οικονομικό, παραγωγικό και γεωγραφικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκαν τα βασικά στοιχεία τους.

Παράλληλα, γίνεται διασύνδεση των θεωρητικών αυτών ρευμάτων με τις βασικές θεματικές με τις οποίες καταπιάνεται η Διεθνής Πολιτική Οικονομία (ΔΠΟ). Η ΔΠΟ εξετάζει τις υπερεθνικές διαστάσεις των πολιτικών και οικονομικών φαινομένων εστιάζοντας παράλληλα και στο εγχώριο επίπεδο. Σε αυτά τα πλαίσια, οριοθετείται το πεδίο της ΔΠΟ όχι μόνο από την άποψη των επιστημολογικών παραδόσεων από τις οποίες αντλεί αλλά και από την άποψη των επιμέρους εμπειρικών θεματικών που εξετάζει. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους μετασχηματισμούς που επήλθαν στην διεθνή οικονομία από την δεκαετία του 1970 και μετά.

Μετέπειτα γίνεται προσπάθεια πλαισίωσης βασικών εμπειρικών θεματικών με τις οποίες καταπιάνεται η ΔΠΟ, μέσα από τα θεωρητικά ρεύματα που αναλύθηκαν προηγούμενα. Ο οικονομικός εθνικισμός πλαισιώνει τις διαδικασίες κρατικά υποβοηθούμενης εκβιομηχάνισης που ακολούθησαν όσα κράτη ανέπτυξαν εξαγωγική βιομηχανική παραγωγή. Τα τελευταία 30 έτη η κλασσικότερη περίπτωση είναι η Κίνα και στο μάθημα αναλύεται η εγχώρια αλλά και υπερεθνική πολιτική οικονομία της χώρας. Έμφαση δίνεται επίσης στον εμπορικό πόλεμο που μαίνεται από το 2018 ανάμεσα στις ΗΠΑ και Κίνα. Ο φιλελευθερισμός προσεγγίζεται προκειμένου να εξηγήσει την ισχυροποίηση υπερεθνικών δεσμών με οικονομικό προσανατολισμό, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Επισημαίνονται επίσης ορισμένες θεματικές τις οποίες μπορεί να πλαισιώσει μια κριτική προσέγγιση, βασισμένη στη Μαρξιστική πολιτική οικονομία, όπως το φαινόμενο της χρηματιστικοποίησης. Τέλος, στο μάθημα προσεγγίζονται οι βασικές εμπειρικές θεματικές με τις οποίες καταπιάνεται η ΔΠΟ. Αυτές είναι το παγκόσμιο εμπόριο και η περιφερειακή ολοκλήρωση, η διεθνής ανάπτυξη και η παγκοσμιοποίηση.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:

Χάρδας, Α. (2024) Διεθνής και ‘Κλασσική’ Πολιτική Οικονομία. Συνέχειες και ασυνέχειες. Αθήνα: Πεδίο

Cohn, Th. and Hira, A. (2023) Διεθνής Πολιτική Οικονομία. Θεωρία και πράξη. Αθήνα: Guttenberg

O’Brien, R., Williams, M. (2023) Παγκόσμια Πολιτική Οικονομία. Εξέλιξη και Δυναμικές Αθήνα: Παπαζήση

Μανώλη, Π. και Μαρής, Γ. (2015) Εισαγωγή στη Διεθνή Πολιτική Οικονομία. Kalipos

Ψαλιδόπουλος, Μ. (2006) Διεθνής Σύγκρουση και Οικονομική Σκέψη. Αθήνα: Μεταμεσονύκτιες εκδόσεις.

Συμπληρωματική βιβλιογραφία:

Βαρουφάκης, Γ. (2007) Πολιτική Οικονομία. Η οικονομική θεωρία στο φως της κριτικής. Αθήνα: Gutenberg

Βαρουφάκης, Γ. (2012) Παγκόσμιος Μινώταυρος. Οι πραγματικές αιτίες της οικονομικής κρίσης. Αθήνα: Λιβάνη

Ζεστός, Γ. (2020) Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Αθήνα: Πεδίο

Κατσίκας, Δ. (2019) Παγκοσμιοποίηση, κρίση και μεταρρύθμιση (;). Μια διερεύνηση της εξέλιξης του χρηματοπιστωτικού συστήματος υπό το πρίσμα της πολιτικής οικονομίας. Αθήνα: Παπαζήση

Κόντης, Α. και Τσαρδανίδης, Χ. (2012) (επιμ.) Διεθνής Πολιτική Οικονομία. Θεωρία, δομή και προκλήσεις της παγκόσμιας οικονομίας. 2η έκδοση, Αθήνα: Παπαζήση

Κουτσιάρας, Ν. (2018) Δεδομένα και ιδέες για τον παγκόσμιο καπιταλισμό. Αθήνα: Παπαζήση

Μαραγκός, Γ. (2019) Διεθνής Οικονομική Ανάπτυξη. Η συναίνεση της Ουάσιγκτον και οι εναλλακτικές οικονομικές πολιτικές. Αθήνα: Μέθεξις

Μαρής, Γ. (2020) Ο νομιζόμενος κόσμος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ασύμμετρη ισχύς, εθνική κυριαρχία και διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη. Αθήνα: Προπομπός

Ρουκανάς, Σ. (2020) Η πολιτική οικονομία της μέτρησης και της αξιολόγησης των κρατών. Αθήνα: Παττάκης

Σκλιάς, Π., Ρουκανάς, Σ. και Μαρής, Γ. (2012) Η πολιτική των διεθνών και ευρωπαϊκών οικονομικών σχέσεων. Αθήνα: Παπαζήση

Arrighi G. (2014) Τα μονοπάτια του κεφαλαίου. Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις

Arrighi, G. (2021) Ο Άνταμ Σμιθ στο Πεκίνο. Αθήνα: Κουκίδα

Gilpin, R. (2002) Παγκόσμια Πολιτική Οικονομία. Η διεθνής οικονομική τάξη. Αθήνα: Ποιότητα

Ha-Joon Chang (2012) 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό. Αθήνα: Καστανιώτης.

Harvey, D. (2017) Δρόμοι και τρόποι του κόσμου. Καπιταλισμός, χώροι, τόποι. Αθήνα: Angelus Novus

Heilbroner, Robert (1999) Οι φιλόσοφοι του οικονομικού κόσμου. Αθήνα: Κριτική

Mazzucato, M. (2015) Το επιχειρηματικό κράτος. Αθήνα: Κριτική

Mazzsucato, M. (2021) Η αξία των πάντων. Δημιουργία και εξόρυξη αξίας στην παγκόσμια οικονομία. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο

Milanovic, Br. (2019) Παγκόσμια ανισότητα. Η οικονομική ανισότητα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Milanovic, Br. (2020) Καπιταλισμός χωρίς αντίπαλο. Το μέλλον του συστήματος που κυβερνά τον κόσμο. Αθήνα: Πόλις

Rodrik, D. (2012) Το Παράδοξο της Παγκοσμιοποίησης. Αθήνα: Κριτική

Strange, S. (2004) Η υποχώρηση του κράτους. Η διάχυση της εξουσίας στην παγκόσμια οικονομία. Αθήνα: Παπαζήση

Streek W. (2019) Πως θα τελειώσει ο καπιταλισμός. Αθήνα: Πλέθρον